Theo thông báo của Cơ quan cổ vật Israel (IAA), các nhà khảo cổ học vừa tìm thấy những đồng xu được chôn giấu dưới nền móng nhà trong khi tiến hành khai quật tàn tích của một tòa nhà công cộng có niên đại từ cuối thời kỳ La Mã ở một thành phố cổ, nơi mà ngày nay là miền Trung nước này.

Mặc dù tòa nhà đã “bị phá hủy dữ dội” vào thời điểm xảy ra cuộc nổi dậy của người Do Thái chống lại quân La Mã, nền móng còn sót lại của tòa nhà đã che giấu được 94 đồng xu bằng bạc và đồng, có niên đại từ năm 221 đến năm 354 sau Công nguyên. Các nhà nghiên cứu cho rằng, người nào đó đã cố tình chôn giấu số t.iền bên dưới nền nhà với hy vọng sẽ có dịp quay lại để lấy khi tình hình dịu xuống.

Ông Mor Viezel, một nhà khảo cổ của IAA, cho biết: “Đây thực chất là một kho tích trữ cho tình huống khẩn cấp, nghĩa là người ta giấu t.iền đi để đề phòng một sự kiện thảm khốc sắp xảy ra”.

Nhiều đồng xu đã được đúc trong thời kỳ được gọi là cuộc nổi dậy Gallus (năm 351 đến 354 sau Công nguyên), thời điểm hỗn loạn khi người Do Thái nổi dậy chống lại sự cai trị của hoàng đế La Mã Flavius Claudius Constantius Gallus, cháu của Constantine Đại đế (vị vua La Mã đầu tiên theo đạo Cơ đốc).

Ông Viezel cho biết, vào thời điểm diễn ra cuộc nổi dậy Gallus, người Do Thái vùng lên chống lại sự cai trị của La Mã vốn đã có từ hàng trăm năm.

Trong chiến tranh Do Thái-La Mã lần thứ nhất (năm 66 đến 70 sau Công nguyên), người La Mã đã phá hủy một ngôi đền lớn của người Do Thái ở Jerusalem. Sau đó, trong cuộc nổi dậy Bar Kokhba (năm 132 đến 135 sau Công nguyên), người La Mã đã đè bẹp cuộc kháng chiến của người Do Thái muốn đấu tranh đòi độc lập.

Shahar Krispin và Viezel, các nhà khai quật của IAA, cho hay: “Tòa nhà này, bị phá hủy đến tận nền móng, là dấu hiệu rõ ràng cho thấy cuộc nổi dậy đã bị dập tắt bằng vũ lực”.

Ngoài những đồng xu, các nhà nghiên cứu còn tìm thấy một số hiện vật ấn tượng bằng đá và đá cẩm thạch có khắc các dòng chữ Hy Lạp, Do Thái và Latinh.

Không rõ người Do Thái đã sử dụng tòa nhà như thế nào trước khi nó bị phá hủy trong cuộc nổi dậy. Giáo sư Joshua Schwartz, Chủ tịch của IAA, cho biết: “Thật khó để xác định liệu tòa nhà tráng lệ này đã từng được dùng làm giáo đường, phòng học, phòng họp – hay gộp cả ba chức năng này làm một”.

Những phát hiện nói trên sẽ được trình bày tại Hội nghị khảo cổ khu vực miền Trung Israel, tổ chức ở thành phố Tel Aviv vào ngày 20/6 tới.